top of page
Tıbbi görüntüleme nedir?
Görüntüleme teknolojilerinin doğuşundan bugüne yüz yıldan fazla bir süre geçti ve son 30 yılda gelişmeler oldukça hızlanmış durumda. Ultrasonografi (USG), bilgisayarlı tomografi (BT veya CT) ve manyetik rezonans görüntüleme MRG (halk arasında emar) gibi sıkça kullanılan ve bilinen yöntemler oldukça eski yıllarda icat edilmiş teknolojilerdir. İlk USG 1949 da uygulanmış, ilk insan beyninin tomografik görüntüsü 1971’de elde edilmiş, ilk pozitron emisyon tomografi (PET) görüntüleri ise 1976 da kaydedilmiştir. Aradan geçen yıllar içerisinde bilgisayar teknolojilerinde izlenen baş döndürücü hız günümüzde hem hastalar hem de hekimler açısından büyük kolaylıklar ve yeni olanaklar sağlamış durumdadır.
PET-CT hastalıkları nasıl saptar? Nasıl uygulanır?
Hastalıkların vücutta hangi doku ve organları etkiletiğinin göstermekle kalmaz, hastalığı oluşturan hücrelerin canlılığını da tüm vücudu tarayarak saptayabilir. Böylece hastalığın aktif olup olmadığını da değerlendirmek mümkün olur. Tedaviye ne kadar yanıt alındığını anlamayı sağlar.
En yaygın olarak kullanılan yöntem radyoaktif Flor 18 glikoz (şeker) ile bağlı glikoz damar yolu ile verilmesi ve tüm vücudun taranmasıdır. Şekeri yüksek oranda kullanan kanserli doku, kalp kası, beyin dokusu gibi alanlarda tutulması ve bunun PET/CT cihazı ile saptanması temeline dayanır.
Tıbbi görüntülemede kullanılan radyasyon zararlı mıdır?
Tıpta kullanılan teşhis amaçlı radyasyon oldukça düşük düzeylerdedir, ancak düşük düzey radyasyonun doza bağımlı olmayan, tahmin edilemez etkileri söz konusudur.
En korkulan ve bilinen etki radyasyonun kansere yol açacağı düşüncesidir. Bu konudaki bilgiler atom bombasına maruz kalanlarda yapılan uzun süreli takipler sonucu elde edilmiş tahminlere dayalıdır. Atom bombasına maruz kalanlarda 100 mSv altında kanser riski artışı saptanmamıştır. 10 mSv dozdaki tetkik ile kanser riskinde 1/2000 artış olabileceği tahmin edilmektedir.
Ancak gündelik yaşamımızdaki diğer ölüm ve hastalık riskleri ile karşılaştırılınca doğru tanı kararı için yararlı ise CT, PET/CT, anjiografi tetkiklerin olası zararlarından çok yararları olduğu açıktır. Bu konuda temel prensip gereksiz tetkik yapmamak, mümkün olduğunca radyasyonsuz tetkik yapmaktır.
PET-CT nerelerde kullanılır?
1.Kanser
Kanser kuşkulu varlığından tedavi yanıtına kadar her aşamada bir çok kanserde yararlı olduğu kanıtlanmıştır.
2. Kalp hastalıkları
Koroner kalp hastalıklarında bypass cerrahisi öncesinde kalp kasında canlı doku varlığını gösteren en önemli yöntemdir. Cerrahi kararını etkiler.
3. Beyin hastalıkları
Alzheimer ve diğer tip demans hastalıklarında, epilepside, dejeneratif beyin hastalıklarında yararlıdır.
4. Enfeksiyon, İnflamasyon, otoimmun hastalıklarında hastalık odağını saptar. Ateş nedeni bulunamayan hastalarda önemli klinik katkı sağlar
PET/CT nedir?
İki modern teknolojinin bir araya getirildiği kapsamlı bir tıbbi görüntüleme sistemidir.
Kanserli hücrelerin normal hücrelerden en önemli farkı hızlı ve kontrolsüz çoğalmalarıdır. Yüksek faaliyet gösteren hücrelerin enerji ihtiyaçları da normalden fazladır. Hücrelerin bu süreçte kullandığı maddeleri (şeker, protein ve bazı özel yapı taşları) görüntüleyebilirsek canlı organizmadaki kanserli dokuları da bulabiliriz. PET/CT cihazı bu mantık temelinde çalışır. 1990’larda PET (pozitron emsiyon tomografi) olarak kullanılan cihazın 2001 yılında CT (bilgisayarlı tomografi) ile birleştirilmesi ile yöntemin başarısı önemli ölçüde artmıştır. Başlıca kullanım alanları; Kanser kuşkusu olan dokunun saptanması: PET/CT cihazının ilk kullanım alanlarından biridir. Cihazın ilk resmi kullanımı ABD’de 1998 yılında akciğerdeki kanser kuşkusu taşıyan bulguların değerlendirilmesidir. Düşük çoğalma potansiyeli olan (düşük dereceli) kanserler, bazı özel kanser hücre tiplerinde (müsinöz adenokanser) ve 1 cm altındaki tümörlerde başarısı nispeten düşüktür.
PET/CT kanserde hangi amaçlarla kullanılır?
1. Kuşkulu kitlede kanser varlığının saptanması.
2. Kanser yaygınlığının değerlendirilmesi.
3. Tedavi yaklaşımının belirlenmesi.
4. Kemoterapi yararının erken saptanması.
5. Tedavi yanıtının belirlenmesi.
6. Işın tedavi planının yapılması.
7. Hastalık nüksünün erkenden belirlenmesi.
bottom of page